לאה דיין | מחוץ לזמן / ليئة ديان | خارج الزمن /
Lea Dayan | Beyond Time
לאה דיין | מחוץ לזמן /
ليئة ديان | خارج الزمن /
Lea Dayan | Beyond Time
לאה דיין | מחוץ לזמן
הדיון בשאלה מה מצוי מחוץ לזמן ומה מצוי במסגרתו הוא אחת הסוגיות המרתקות ביותר משחר האנושות ועד ימינו. מהו זמן ומה תפקידו בחוויה האנושית, ואיזו משמעות גלומה בזמן עצמו וביכולתנו כבני אנוש לתפוס אותו? שאלות אלו עולות מסדרת הפסלים החדשה של לאה דיין, המוצגת בגלריה לאמנות אום אל-פחם.
המוות המטפורי וגם המוות הממשי, השוכן במבנים שמייצגים באופן מסורתי את מֵכַל העצמות, הם ייצוג שמחוץ לזמן האנושי. שהרי הזמן נמשך לאין-סוף ונותר מחוץ ליכולת התפיסה האנושית. מעשה הבנייה שדיין יוצרת בחומר הרך הוא בנייה של תודעה או התוודעות למצב המוות – זו התוודעות שעולה ונובעת ממצב קיומי או מאמונה דתית, עם חלוף החיים.
המֵכַל ותכולתו מייצגים את האין-סוף, את העולם השחור הבלתי נגמר, הבולע-כול והלא-נודע. לכן, הכניסה אל החללים של מכלי המוות האלה מייצגת תהליך שנע מהאור שבחוץ אל השחור המוחלט; חלל בולעני המקיף את המבט ואינו מציע לו שום כיוון התקדמות או, לחלופין, נחמה כלשהי. מעבר לסף זה ישנו מרחב שחור משְחור שבו מתרחש אובדן המבט הממוקד, שכן המבט אינו יכול להתמקד בשום אות או סימן אלא להתכנס בתוך עצמו.
פסלי הגלוסקמאות הם כמו מבני דת מיניאטוריים. מבני דת מילאו תפקיד משמעותי בהתפתחות המבע האמנותי והתגבשותו לאורך דורות של התמודדות האדם עם הנורא והלא-נודע – המוות. המבנים האלה, כגון מסגדים, בתי כנסת, כנסיות ומקדשים, הם מוקדי פולחן לקיום מצוות הדת, לצורך שימור השרידים האנושיים, לצד ביטוי תרבותי מרכזי – שימור הזיכרון לעולם ועד. כשלעצמם הם גם יצירות אדריכלות ואמנות מרהיבות ומרתקות.
דיין נמשכת למבני דת ותפילה, בייחוד למבנים שמייצגים תחושות ורגשות שמחוץ לזמן ולמקום. דווקא במקום המסתורי, הלא-מוגדר לחלוטין, על ההיבטים הפולחניים והמיתיים שמתקיימים בו, מתכונן נדבך חשוב בהבנת המסתורין של עצם החיים. דיין מעצבת את המבנים האלה כפסלים גושניים, אטומים כמעט לחלוטין, ועם זאת מעוטרים באלמנטים המרמזים על סמליות כלשהי. ואולם לעיתים קרובות ישנו קושי בהגדרה מובהקת של הזהות המלאה שלהם. מעין תחושת אחידות ושלמות שנעדרת פרטיקולריות, בכוונת מכוון.
הסקרנות דוחפת את דיין לפענח את הסוד הגלום במבני הפולחן. הידע על משמעות המבנים, שנצבר לאורך מאות שנים, הוא עצום ורב. עם זאת, מבחינה נפשית ורוחנית הם עדיין בגדר תחום שאינו מובן לחלוטין, מטבע היותו שרוי מחוץ לזמן. סוד הצורה, החומר ובעיקר הרוח, הם מקור אין-סופי לחקר אמנותי.
עבור דיין, המחקר של צורות, תחושות, רצונות ותשוקות משקף את מכלול החוויה האנושית. החוויה הזאת הולכת ונבנית כחומר ביד היוצר. התחלת בסיס העבודה הוא עבורה מסע אל הלא-נודע. הבסיס נוצר מדיאלוג של הידיים עם החומר עצמו, וזה ממריץ אותה לשלב הבא, לייצוג הבא. תהליך הבנייה של הפסל הוא מעין תהליך מדיטטיבי שהיא שוקעת בו.
דיין מתענגת על החזרתיות וגם על ההסטות או התוספות הזעירות שמשנות את המראה הכללי שוב ושוב ומאפשרות אין-סוף וריאציות על נושא אחד. הרצף לכאורה נראה זהה, אך הוא משתנה בניואנסים, במבניות של הפסל, בחומרי המעטפת או במיקומים של האלמנטים השונים, המייחדים כל ייצוג וייצוג.
החומריות הגסה של חומרי האדמה עומדת בניגוד לטיפול העדין במוטיב הספציפי המגדיר את מבנה הפסל. הניואנסים הולכים ומתגבשים עם עיצוב הפתחים, הקישוטים או דמויות בעלי החיים הקדמונים. דיין נמשכת לחספוס של הניגודיות בין הגושניות לבין העיבוד העדין של הפרטים. ניואנסים אלו מובילים להבנת הסיפור הטמון בכל פסל.
הפסלים נוצרו בעבודת יד בחומר, בשנים 2003-2010
ציורים שמן על נייר, נוצרו בשנים 2008-2010
ليئة ديان | خارج الزمن
مناقشة مسألة ما هو خارج الزمن وما هو داخله هي من أكثر القضايا المثيرة منذ فجر البشرية إلى يومنا هذا. ما هو الزمن وما هو دوره في التجربة الإنسانية، وما المعنى الكامن في الزمن نفسه وفي قدرتنا كبشر على إدراكه؟ تطرح هذه الأسئلة ضمن سلسلة منحوتات لية ديان الجديدة المعروضة في جاليري الفنون في أم الفحم.
الموت المجازي، وكذلك الموت الفعلي، الموجود في المباني التي تمثل بشكل تقليدي وعاء العظام، هو تمثيل خارج الزمن البشري. ففي نهاية المطاف، يستمر الزمن إلى ما لا نهاية ويبقى خارج قدرة الإدراك البشري. إن فعل البناء الذي تخلقه ديان في المادة الناعمة هو بناء الوعي أو إدراك حالة الموت – هذا هو الإدراك الذي ينشأ وينبع من وضع وجودي أو معتقد ديني، مع انقضاء الحياة.
الوعاء ومحتوياتها يمثلان اللانهاية، العالم الأسود الذي لا ينتهي، الذي يبتلع كل شيء والمجهول. لذلك، فإن الدخول إلى فضاءات أوعية الموت هذه يمثل عملية انتقال من النور الخارجي إلى السواد المطلق؛ فضاء بالوعة يحيط بالنظرة ولا يقدم لها أي اتجاه للتقدم، أو بدلاً من ذلك، أي عزاء. بعد هذه العتبة يوجد حيّز حالك السواد حيث يتم فيه فقدان النظرة المركزة، إذ لا يستطيع النظر التركيز على أي حرف أو إشارة بل يتداخل في نفسه.
منحوتات صناديق عظام الموتى تشبه المباني الدينية المصغرة. لعبت المباني الدينية دورًا مهمًا في تطوير التعبير الفنّيّ وتشكيله عبر أجيال من مواجهة الإنسان مع الموت الرهيب والمجهول. هذه المباني، مثل المساجد، الكنس، الكنائس والمعابد، هي مراكز عبادة لتحقيق الشعائر الدينية، والحفاظ على الرفات البشرية، إلى جانب التعبير الثقافي الرئيسي – الحفاظ على الذاكرة إلى الأبد. وهي في حد ذاتها أيضًا أعمال معمارية وفنية رائعة ومثيرة.
تنجذب ديان إلى المباني الدينية والصلاة، وخاصة إلى المباني التي تمثل المشاعر والعواطف خارج الزمان والمكان. على وجه التحديد، في المكان الغامض، غير المحدد تمامًا، من حيث الجوانب الطقوسية والأسطورية الموجودة هناك، يتم التحضير لخطوة مهمة في فهم سر الحياة نفسها. تصمم ديان هذه المباني على شكل منحوتات متكتلة، شبه معزولة تمامًا، ولكنها مزركشة بعناصر توحي بنوع من الرمزية. لكن، غالبًا ما تكون هناك صعوبة في تحديد ساطع لهويتها الكاملة. نوع من الشعور بالتوحيد والكمال الذي يفتقر إلى الخصوصية بشكل مقصود.
يدفع الفضول ديان إلى فك السر المخفي في مباني العبادة. المعرفة المتراكمةحول معنى المباني على مدار مئات السنين، واسعة ومتعددة. ومع ذلك، من الناخية العقلية والروحية، لا يزال هذا المجال غير مفهوم تمامًا، بسبب طبيعة وجوده خارج الزمن. يشكل سر الشكل والمادة وخاصة الروح مصدرًا لا نهاية له للبحث الفنّيّ.
بالنسبة لديان، فإن دراسة الأشكال، المشاعر، الرغبات والشهوات تعكس مجمل التجربة الإنسانية. يتم بناء هذه التجربة كمادة في يد المبدع. إن بدء قاعدة العمل بالنسبة لها هو رحلة إلى المجهول. يتم إنشاء القاعدة من حوار الأيدي مع المادة نفسها، وهذا ينشطها إلى المستوى التالي، إلى التمثيل التالي. إن عملية بناء التمثال هي نوع من العملية التأملية التي تنغمس فيها نفسها.
تتلذذ ديان بالتكرار وأيضًا بالتحويلات أو الإضافات الصغيرة التي تغير المظهر العام مرارًا وتكرارًا وتسمح بتنوعات لا نهاية لها في موضوع واحد. يبدو التسلسل الظاهري هو نفسه، لكنه يختلف في الفروق الدقيقة، في بنية التمثال، في مواد الغطاء أو في مواضع العناصر المختلفة، التي تميز كل تمثيل.
تتناقض المادية الخشنة لمواد الأرض مع التعامل الدقيق مع الموتيڨ المحدد الذي يحدد مبنى التمثال. الفروق الدقيقة تصبح أكثر وضوحًا مع تصميم الفتحات، الزخارف أو شخصيات الحيوانات القديمة. تنجذب ديان إلى خشونة التناقض بين الخشونة والمعالجة الدقيقة للتفاصيل. تؤدي هذه الفروق الدقيقة إلى فهم القصة الكامنة في كل منحوتة.
صنعت التماثيل عبر عمل يدوي في المادة، في السنوات 2003-2010
اللوحات الزيتية على الورق، صنعت في السنوات 2008-2010
Lea Dayan | Beyond Time
One of the most fascinating issues that has sparked a discussion from the beginning of civilization is the question of what is beyond time and what is within it. What is time and its role in the human experience, and what is its meaning manifested in time itself and in our human ability to comprehend it? These issues are manifested in Lea Dayan’s new sculpture series exhibited at the Umm El-Fahem Art Gallery.
Metaphorical death as well as actual death, residing in structures that traditionally represent the container made for human bones, are a representation that is beyond human time, since time continues for eternity and remains beyond human grasp. Dayan’s sculpture construction with the soft clay is the creation of a realization or emerging knowledge of death – a knowledge that arises and derives from an existential or religious belief regarding the ending of life.
The container and its contents represent eternity, the endless, all-consuming, unknown black world. Therefore, entering the spaces of these death containers represents a move from the light outside to absolute darkness; a consuming space that surrounds the gaze and offers it no way of progress or, alternately, no consolation. Beyond this threshold is a completely black space, where the focused gaze becomes lost, as it is unable to focus on any mark or sign but rather only to withdraw into itself.
The ossuary sculptures resemble miniature religious architecture. Religious structures played a significant role in the development of artistic expression and in its consolidation throughout generations of humans confronting the most terrible and the unknown – death. These structures, such as mosques, synagogues, churches, and temples, are ritual edifices for observation of the religious precepts, aimed at preserving human remnants side by side with serving as a major cultural manifestation – preserving memory for eternity. They themselves are also spectacular and fascinating works of architecture and art.
Dayan is attracted to religious architecture and temples, particularly those that represent sentiments that are beyond time and space. Precisely within the mysterious, incompletely defined place, with its ritual and mythical aspects, we can find an essential understanding of the mystery of life. Dayan designs these structures as monolithic architecture, almost as a complete block but decorated with elements of symbolism. Often, however, it is difficult to define their full identity distinctly. They convey a type of uniformity and wholeness that wants particularity, intentionally so.
Dayan’s sense of inquisitiveness drives her to decipher the secret embodied in the ritual architecture. A vast scope of knowledge exists, accumulated over the centuries, on the meaning of these structures. Nonetheless, psychologically, and spiritually they still constitute a domain that is not fully grasped, since it is beyond time. The secret of form, matter, and particularly spirit, is an endless ground for artistic inquiry.
The study of forms, feelings, desires, and passions reflects the entire human experience for Dayan. This experience is built gradually, and shaped by the artist. Initiating the foundation of the artwork is for her a journey toward the unknown. The foundation is formed through a dialogue between the hands and the clay, which stimulates her to proceed to the next stage, the next representation. The process of building the sculpture is a type of meditative process in which she is immersed.
Dayan finds pleasure in the repetitiveness, as well as in the infinitesimal shifts or additions that time and again change the outward appearance and allow endless variations on a single topic. Although the series seems identical, each piece changes with the nuances, the structuralism of the sculpture, the technique, or the location of the unique elements of each representation.
The coarse earthen materials strongly contrast with the delicate treatment of the specific elements that define the sculpture’s structure. Nuances are gradually formed with the shaping of openings, decorations, or figures of animals. Dayan is attracted to the rough contrast between the mass and the fine processing of the details. These nuances help us understand the story within each sculpture.
The sculptures were created by hand in clay, 2003-2010
Oil paintings on paper, 2008-2010