רַק עַל אַפִּי לְסַפֵּר יָדַעְתִּי / لا أستطيع أن أقول إلا من خلال أنفي /
I Could Only Tell by My Nose
רַק עַל אַפִּי לְסַפֵּר יָדַעְתִּי /
لا أستطيع أن أقول إلا من خلال أنفي /
I Could Only Tell by My Nose
רַק עַל אַפִּי לְסַפֵּר יָדַעְתִּי
ריחות עשויים להיות מניע רב-עוצמה לעיסוק בהיסטוריה בהיבטים רגשיים, הם מעוררים בנו זיכרונות, רגשות וחוויות המחברים אותנו לעבר, לסביבה ולתרבות שבה אנו חיים. ועם זאת, ריחות אינם מוכרים בהגדרה של מורשת תרבותית בלתי מוחשית על ידי אונסק"ו, ועולם הריח כמעט אינו נדון או מתועד.
כשאנו מדברים על זהות, אנחנו מתחילים לרחרח בתמונות מהעבר, בסיפורי המשפחה ובהיסטוריה הכתובה. חיבור מחדש למורשת ולזהות של הקהילה שבה אנו חיים עוזר לקהילה לא רק לזכור ולתעד את העבר אלא גם להבין את ההווה ואת הקשרים לעבר המשותף.
התערוכה "רַק עַל אַפִּי לְסַפֵּר יָדַעְתִּי" מקבצת חמש תערוכות יחיד שנוצרו בתוכנית "ואדי – חממה לקידום אמניות צעירות מהחברה הערבית", ביוזמתה של הגלריה לאמנות אום אל-פחם. בין המשתתפות נמצאות אמניות מהחברה הנוצרית, המוסלמית והדרוזית. כל אחת מהן בחרה לספר בדרך רגשית את המורשת והזהות של הקהילה שהיא משתייכת אליה, בין ריחות וזכרונות. האתגר הוא להיעזר בחוש הריח ולספר את הסיפור מנקודת מוצא זו – כיצד ריחות קדומים, הקשורים למקומות, מנהגים וטקסים מנווטים אותנו לזהות התרבותית שלנו?
בכוחה של האמנות לחשוף ולשמר את הריחות הסובבים אותנו, שאליהם אנו חשופים בשגרת חיי היום-יום. קפה סאדה, מלח ופחם, חלב עיזים, זפת, עשן,קטורת הבכור ואף סבון – כל אלו הם סוגים שונים של ריחות שהאמניות בחרו להשתמש בהם כמדיום אמנותי על מנת לספר את התרבות והזהות שלהן בחברה הערבית.
רוזאן בטחיש מטביעה טביעות אצבע של קפה בציוריה המופשטים ומלאי הרגש שעוסקים ב"אני הפנימי" שלה, בהשראת המנהג המסורתי של סבה – הטקס להכנת קפה סאדה; אירם אגבאריה עוסקת במערכת יחסים דינמית בין זכרונות ילדותה, המסומנים בחוויה החוזרת של אלימות בדרכה הביתה מבית הספר, לבין הניחוח המוכר של סבון כלים נוזלי המשמש להיגיינת הבית. סוהיילה אבו הדבה מונייר משחזרת את ריח הים ואת הגעגועים לבית סבתה ביפו שהכירה מהארכיון המשפחתי, בעזרת וילונות עשויים ביציקת מלח וחריטה של נורות על יציקת פחם, כביטוי למנורה שמלווה את המשפחה לאורך השנים; בלודאן מרעי חוצה גבולות בעזרת ריחות. זיהוי הריח של אירוע טראומטי שחווה אביה בהיותו נער ותיאור החוויות באמצעות הריחות מסייע לתקשר ולספר את מה שאירע; לואה תמים ג'בארה מדמה באופן מטפורי את עבודתו של ארוסה, העוסק בחידוש כבישים בארץ, לתקופת האירוסין בחברה הערבית – ריח הקיטור, הגבולות והכבישים שמפרידים ביניהם הם גם אלו שסוללים את הדרך לאיחודם ולעתידם המשותף.
חמש אמניות צעירות הבוחנות את הפונקציונליות של הריח נוסף על הפן הפרקטי שלו. בעזרת חילוץ ריחות מהארכיון המשפחתי / הקהילתי נוצרו עבודות מבוססות ריח כמדיום אמנותי שעוזר לנו לדמיין, להנחיל מדור לדור סיפורים ומיומנויות של מלאכת יד, להציג מסורות שונות של שפות, ניבים וסיפורי עם, שהם חלק ממרכיבי המורשת הבלתי מוחשית, החשובה לעיצוב הזהות של החברה שבה אנו חיים.
אנו מזמינות אתכן/ם למסע מרתק ומאתגר, לחוש את הטווח שבין העין הרואה את האובייקט לריחות הניבטים ממנו, שהיו גם הם מקור השראה לנרטיב האישי והקולקטיבי כאחד.
יפעת-שרה פרל, אוצרת"
لا أستطيع أن أقول إلا من خلال أنفي
قد تشكل الروائح حافزّا شديد القوة للتعامل مع التاريخ من جوانب عاطفية، فهي تثير فينا الذكريات، العواطف والتجارب التي تربطنا في الماضي، البيئة والثقافة التي نعيش فيها. مع ذلك، الروائح ليست معروفة في تعريف التراث الثقافي غير الحسي من قبل منظمة اليونسكو، وعالم الرائحة يكاد لا يذكر أو يوثّق.
عندما نتحدث عن الهويّة، فنحن نبدأ بشم صور الماضي، قصص العائلة والتاريخ المكتوب. التواصل من جديد مع تراث وهوية المجتمع الذي نعيش فيه يساعد المجتمع ليس فقط على تذكر الماضي، بل أيضًا فهم التجربة والعلاقات مع الماضي المشترك.
يجمع معرض لا أستطيع أن أقول إلا من خلال أنفي بين خمس معارض فردية تشكلت في إطار برنامج "وادي – دفيئة لتعزيز فنّانات شابات من المجتمع العربي"، بمبادرة صالة العرض للفنون أم الفحم. من بين المشاركات فنّانات مسلمات، مسيحيات ودرزيات. كل واحد منهم اختارت أن تتحدث بطريقة عاطفية عن تراث وهوية المجتمع الذي تنتمي إليه، بين الروائح والذكريات. التحدي هنا هو الاستعانة بحاسة الشم لرواية القصة من منطلق كيف لروائح قديمة، تتعلق بالمكان، العادات والطقوس، أن توجهنا نحو هويتنا الثقافية؟
بمقدور الفن أن يكشف لنا ويكرس الروائح المحيطة بنا، التي ننكشف عليها في روتين حياتنا اليومية. القهوة السادة، الملح والفحم، حليب الماعز، الزفن، دخان البخور وحتى الصابون – كلها أنواع مختلفة من الروائح التي اختارت الفنّانات استخدامها كوسيط فنّيّ للحديث عن ثقافتهن وهويتهن في المجتمع العربي.
روزان بطحيش تطبع بصمة القهوة على لوحاتها التجريدية المليئة بالعاطفة والتي تتنال "ألانا الباطني" لديها، بوحي تقاليد جدها مع طقوس اعداد القهوة السادة؛ إرم اغبارية تتناول منظومة علاقات دينامية بين ذكريات طفولتها، المؤشرة بتجربة متكررة من العنف في طريقها إلى البيت من المدرسة، وبين الرائحة المألوفة لصابون الأواني السائل الذي يستخدم لنظافة المنزل. سهيلة أبو هدية منيّر تستعيد رائحة البحر والحنين لبيت جدتها في يافا والتي عرفتها من أرشيف صور العائلة، بمساعدة ستائر مصنوعة من صب الملح والنقش شمع على صب فحم، كتعبير عن الشمعدان الذي يرافق العائلة على مدار السنين؛ بلدان مرعي تجتاز الحدود بمساعدة الروائح. تشخيص رائحة الحدث الصادم الذي اختبره والدها عندما كان صبيا، ووصف التجربة بواسطة الروائح، يساعد على التواصل ورواية ما حدث؛ لؤي تميم جبارة تشبّه على نحو مجازي عمل خطيبها، الذي يعمل في تجديد الشوارع في البلاد، بفترة الخطوبة في المجتمع العربي – رائحة البخار، الحدود والشوارع التي تفصل بينهما هي أيضًا التي تعبد طريقهما إلى مستقبل مشترك.
خمس فنّانات شابات عربيات يتقصين بشكل دلالة الرائحة إضافة إلى الجانب العملي له. بمساعدة استخراج الروائح من أرشيف العائلة / المجتمعي تتشكل أعمالًا تستند على الرائحة كوسيط فنّيّ يساعدنا على التخيل، ومنح الأجيال قصصًا ومهارات الحرف اليدوية، وعرض تقاليد مختلفة من اللغة، اللهجات والقصص الشعبية، التي تشكل جزءًا من مركبات التراث الغير الملموس، المهم بلورة هوية المجتمع الذي نعيش فيه.
ندعكم وندعوكم إلى رحلة مثيرة من التحيات، للإحساس بالنطاق بين العين التي ترى الشيء والرائحة التي تعبق منه، والتي كانت أيضًا مصدر الهام لسرد شخصي وجماعي على حد سواء؟
يفعات – سارة بيرل, مشرفة فنية
I Could Only Tell by My Nose
Scents can be a powerful tool for engaging with history on an emotional level. They evoke memories, emotions and experiences that connect us to our past, environment and culture. However, scents are not recognized as part of our intangible cultural heritage by UNESCO, and the olfactory world is underrepresented and almost entirely undocumented.
When we talk about identity, we start sniffing around, bringing up images from our past, family stories and written histories. Not only does reconnecting with our community’s heritage and identity help us remember and document the past — it also helps us understand our present and how it connects to the history we share.
I Could Only Tell by My Nose comprises five solo exhibitions born out of Wadi, an art incubator for promoting young female artists from Arab society, initiated by the Umm el-Fahem Art Gallery. Among the participants are Christian, Muslim and Druze. Each artist chose to tell the emotional story of her community’s heritage and identity through scents and memories. The challenge was to utilize the sense of smell as a starting point for telling the story. How can the ancient scents associated with places, customs and texts help point the way to our cultural identity?
Art has the power to reveal and preserve the scents that surround us in our day-to-day. Sada coffee, salt and charcoal, za'atar, goat's milk, tar, smoke, and Bakhoor incense and even soap — all of these are scents that the artists chose to use as artistic media to tell their stories of Arab society’s culture and identity.
Rozan Bathish incorporates coffee fingerprints into emotionally charged abstract paintings that delve into her inner self, inspired by her grandfather’s traditional ritual of sada coffee preparation. Eram Aghbarih's solo exhibition focuses on the dynamic relationship between her childhood memories — stained by recurring experiences of violence on her way home from school — to the familiar scent of liquid dish soap used for domestic hygiene. Suhaila Abu Hadba Mounayer reconstructs the sea breeze smell to express her longing for her grandmother's house in Jaffa — a house she has seen only in her family’s photo archive. She does this with salt-cast curtains and lamps engraved into charcoal-cast elements, representing a specific lamp that has traveled with the family over the years. and the taste of her za'atar is her signature mark. Bludan Merai crosses boundaries with scents. Identifying the smell of a traumatic event that her father experienced as a young boy helps her communicate and recount the event. Loaa Tamim Jbara uses her fiancé's work — repaving roads — as a metaphor for couples’ engagement period in Arab society. The smell of steam, the boundaries and the roads that separate the spouses-to-be also pave the way toward their upcoming union and shared future.
Five young female artists explore the functions of scent beyond its practicality. By extracting smells from their family and community archives, they have created scent-based artworks that help us imagine and pass down stories and crafts. They spotlight traditions, languages, idioms and folktales, all of which are part of the intangible heritage that has shaped the identity of our present-day society.
Join us on a fascinating and challenging journey into the sensory space between the eye that sees the object and the scents visible within it, scents that inspire both personal and collective narratives.
Yifat-Sarah Pearl, Curator
אור דומם
סוהיילה אבו הדבה מונייר
סוהיילה אבו הדבה מונייר משתמשת בארכיון התצלומים של משפחתה ובחפצים מבית סבתה כדי לשחזר זיכרונות מבית המשפחה הגדול ביפו שבו גדלה סבתה בין השנים 1938–1945 עד שהתחתנה. אבו הדבה מונייר מעולם לא הייתה בבית הזה, שכבר השתנה לבלי הכר ואינו עוד בבעלות המשפחה, אבל נוכחותו החזקה בחפצים שנשתיירו ממנו ובסיפורים המשפחתיים הותירו בה חותם בל-יימחה.
בתערוכה הנוכחית אבו הדבה מונייר משתמשת בזיכרונות מהארכיון המשפחתי כזיכרונות אישיים שלה. דרך עיסוק בדימויים ובחומרים השאובים מהם היא הופכת את הזיכרון הקולקטיבי של המשפחה לזיכרון אישי, כמו הייתה נוכחת בבית עצמו.
פחם ומלח הם החומרים המרכזיים בתערוכה. שני החומרים – השחור והלבן – משמשים בראש ובראשונה לשחזור דוגמת המרצפות דמוית השחמט בבית ביפו, שעליה מוטבעים תצלומי משפחה כמו תמונות בסרט תיעודי.
הפחם מסמל את האור ואת הקשר המיוחד בין אבו הדבה מונייר לסבתה, החולקות אותו שם פרטי – סוהיילה – שפירושו כוכב נגה, הבהיר וזוהר בקרני השמש. האמנית מספרת שסבתה נוהגת להדליק נר בכל פעם שהיא מצפה לחדשות או לבשורות טובות. משמעות האור בחייהן מתוארת בטריפטיכון של המנורה, כפי שנראתה בתמונות מהבית הישן ביפו וכפי שהיא מצויה כיום בבית סבתה בלוד. הציורים שנולדו מסיפוריה של סבתא נחרטו על בסיס פחם וצבעי שמן על עץ.
ריח הים שמילא את ביתה של סבתה ביפו הוא אלמנט חזק בשימור הזיכרון של המקום. במיצב מותאם אתר, "אני יכולה לראות את זה מבעד לחלון שלי", אבו הדבה מונייר משתמשת בעשרה קילוגרמים של מלח על בד שיפון לביטוי תחושת הים והאור שחדר לבית ביפו מבעד לחלון.
סוהיילה אבו הדבה מונייר (נ.2001), סטודנטית שנה ד' במחלקה לאמנות, בצלאל אקדמיה לאמנות ועיצוב, ירושלים.
ضوء خفيف
سهيلة أبو هدبة منيّر
تستخدم سهيلة أبو هدبة منيّر أرشيف صور العائلة وأغراض من بيت جدتها بغية استعادة ذكريات من بيت العائلة الكبير في يافا حيث عاشت جدتها في السنوات 1938-1945 حتى تزوجت. أبو هدية منيّر لم تكن أبدًا في ذلك البيت، فقد تغيّر بشكل كليّ ولم يعد ملكًا للعائلة، لكن حضوره القوي في الأغراض الباقية منه وفي قصص العائلة ترك بصماته الراسخة عليها.
في معرضها الحالي تستخدم أبو هدبة منيّر الذكريات من أرشيف العائلة كذكرياتها الشخصية. عن طريق التعامل مع الصور والمواد تحوّل الذكريات الجماعية للعائلة إلى ذكريات شخصية، وكأنها كانت حاضرة في البيت نفسه.
الفحم والملح مواد رئيسية في المعرض. المادتان – الأسود والأبيض – تستخدم قبل كل شيء لاستعادة نموذج البلاط الذي يشبه الشطرنج في البيت في يافا، والتي طبعت عليها صور العائلة مثل صور في فيلم وثائقي.
الفحم يرمز إلى الضوء وإلى العلاقة الخاصة بين أبو هدبة منيّر وجدتها، اللتين تتشاركان الغرض نفسه. الاسم سهيلة يعني النجم الصغير، اللامع المضيء في أشعة الشمس. تقول الفنّانة أن جدتها اعتادت إضاءة شمعة كلما كانت تنظر خبرًا أو بشائر سارة. يتم التعبير عن أهمية الضوء في حياتهن بواسطة لوحة ثلاثية لشمعدان، مثلما شوهد في صور من البيت القديم في يافا والموجود حاليًا في بيت جدتها في اللد. هذه اللوحات التي ولدت من قصص جدتها نُقشت على أساس من الفحم وألوان زيتية على خشب.
رائحة البحر التي تعبق في بيت الجدة في يافا هو عنصر قوي في حفظ ذاكرة المكان. في عمل تركيبي أخر، "يمكنني أن أشهاد ذلك من خلف نافذتي"، تستخدم أبو هدية منيّر عشرة كيلوغرام من الملح على قماش الكتان للتعبير عن الإحساس بالبحر والضوء الذي يتغلل إلى البيت في يافا من الشباك.
سهيلة أو هدبة منيّر، (ولدت سنة 2001)، طالبة سنة رابعة في قسم الفنون، بتسالئيل أكاديمية الفن والتصميم، القدس.
Still Light
Suhaila Abu Hadba Mounayer
Suhaila Abu Hadba Mounayer uses her family's photo archive and items from her grandmother's house to reconstruct memories from her family's big house in Jaffa — her grandmother’s childhood home, where she lived from 1938 to 1945, the year she got married. Abu Hadba Mounayer has never been to this house. It has since changed beyond recognition, and her family no longer owns it. However, its presence is still felt strongly in the items the family has kept in its possession, and the family’s stories about the house have left an indelible mark on her.
In this exhibition, Abu Hadba Mounayer uses memories from her family’s archive as if they were her own. By engaging with images and materials of and from the house, she transforms her family's collective memory into a personal one, as if she were there, in the house.
The primary materials used in this exhibition are charcoal and salt. The two materials, black and white, are primarily used to recreate the pattern of the checkerboard floor in the Jaffa house. Family photos are then embedded into this pattern, reminiscent of a documentary.
The charcoal symbolizes the light and the special connection between Abu Hadba Mounayer and her grandmother, who shares her first name, Suhaila, meaning Venus, the bright star-like planet that shines in the sun’s rays. The artist explains that her grandmother would light a candle whenever she expected good tidings. The significance of light in their lives is articulated in a triptych depicting a lamp as seen in photographs from the old Jaffa house and again as it appears today in her grandmother's house in Lod. Etched in her memory, her grandmother's stories inspired paintings with images engraved on charcoal and oil paint on wood.
The smell of the sea breeze that filled the Jaffa house is a powerful element in the memory the artist wishes to preserve. In a site-specific installation titled "I Can See It Through My Window," Abu Hadba Mounayer used ten kilograms of salt on chiffon fabric to express the sensory experience of the sea breeze and light that came into the Jaffa house through the window.
Suhaila Abu Hadba Mounayer (b.2001), fourth-year student in the Department of Fine Arts at Bezalel Academy of Arts and Design, Jerusalem.
היא והוא
לואה ג'בארה
"היא והוא" הוא שמה של תערוכה שעניינה היחסים בין בני זוג בתקופת האירוסין בחברה הערבית. לואה ג'בארה מתארת את החיבור בין בני הזוג מצד אחד ואת הגבולות ביניהם מצד אחר, דרך מדידה וסימון של כבישים, שבהם עוסק הארוס שלה. "היא" מטייבה ו"הוא" מירושלים. כל אובייקט בתערוכה מסמל היבט אחר הקשור לתקופת האירוסין שהם חווים יחד בימים אלו, כאשר הכבישים מחברים ביניהם וסוללים עבורם את הדרך לעתידם המשותף.
מטפורה היא כלי חזק במיוחד בניסיון להבין דברים חדשים, היא מאפשרת לחוות דבר אחד במושגים של דבר אחר, על מנת להבין טוב יותר את העולם .(Lakoff and Johnson, 1980) דרך העיסוק בקשר המתהדק ובשינוי הצפוי בחייהם, ודרך חקר עולם המושגים של מדידה קרצוף וסלילה של כבישים, ג'בארה לומדת להכיר את בן זוגה ולהבין את הקשר שנבנה ביניהם.
בתצלומי הכבישים ניתן לראות את השכבות השונות של הכביש – השכבות השטחיות ושכבות העומק. שתי פיסות כביש מסמלות את טבעות הנישואין ואת הקשר המתהווה בין בני הזוג. הפס הצהוב המסומן על התצלומים מסמל גבולות ומגבלות הקיימים הן בכבישים והן במנהגי האירוסין והחתונה.
ריח הזפת והאספלט משתמר בצנצנות קטנות המכילות אבק מפעולת גירוד כבישים. הצנצנות עצמן מזכירות את קטורת ה"בכור" שנהוג להשתמש בה בחתונות או את "מפץ הריח" המופץ בבית החדש של הזוג הצעיר. על כל צנצנת מודפס שיר אהבה שנוהגים להשמיעו בחגיגות ובחתונות. ג'בארה מחברת את האובייקטים שבהם היא משתמשת למטאפורה ומאגדת בתוך קולאג' עם רקמה מסורתית שמראה את תהליכי החתונה הפלסטינאית.
לואה ג'בארה (נ.2000), תואר ראשון באמנות פלסטית, המדרשה לאמנות, המכללה האקדמית בית ברל
هي وهو
لؤي جبارة
"هي وهو" هو اسم المعرض الذي يرمز للعلاقات بين الزوجين خلال فترة الخطوبة في المجتمع العربي. لؤى جبارة تصف من ناحية التواصل بين الزوجين ومن الناحية الثانية الحدود بينهما، عن طريقة القيس وتأشير الشوارع التي يعمل بهما خطيبها خالد. "هي" من الطيبة و"هو" من القدس. كل غرض في المعرض يرمز إلى جانب آخر يتعلق بفترة الخطوبة الذي يعيشانه معًا في هذه الأيام، بينما تربط الشوارع بينهما وتمهد لهما الطريق إلى مستقبل مشترك.
المجاز هو أداة قوة خاصة في محاولة فهم الأمور الجديدة، فهو يسمح بمعايشة شيء ما بمفاهيم شيء آخر، من أجل فهم أكثر للعالم (Lakoff and Johnson, 1980). عن طريق التعامل مع العلاقة الآخذة بالتوثق والتغيّرات المتوقعة في حياتهما، وعن طريق دراسة مفاهيم قياس , مسح وتعبيد الشوارع، تتعلم لؤى التعرف على خطيبها وفهم العلاقة المتشكلة بينهما.
عبر صور الشوارع بالإمكان مشاهدة مختلف طبقات الشارع – الطبقات السطحية والطبقات الأعمق. قطعتين من الشارع ترمزان إلى دبلة الزواج والعلاقة المتشكلة بينهما. الخط الأصفر في الصور يرمز إلى الحدود والقيود القائمة في الشوارع وكذلك في تقاليد الخطوبة والزواج.
رائحة الزفتة والشارع محفوظة في مرطبانات صغيرة تحتوي على غبار من عملية قشط الشوارع. المرطبانات نفسها تذكرنا بالبخور المستخدم عادة في الأعراس و"علبة الرائحة المعطرة" التي تنشر العطر في بيت الزوجان الفتيان الجديد. على كل مرطبان طبعت أغنية حب من أغاني الاحتفالات والأعراس. توصل جبارة بين الأغراض التي تستخدمها وبين المجاز وتجمعها في كولاج مع تطريز تقليدي يشير إلى سيرورات العرس الفلسطيني.
لؤى جبارة، (ولدت سنة 2000)، لقب أول بالفنون التشكيلية كلية بيت بيرل
She and He
Loaa Jbara
The exhibition "She and He" explores the relationships of engaged couples in Arab society. Loaa Jbara depicts the connections and boundaries between spouses-to-be through the measurement and marking of roads — her fiancé’s line of work. She is from Taybeh. He is from Jerusalem. Each item in the exhibition symbolizes a different aspect related to the couple’s engagement period, with the roads connecting them and paving the way for their shared future.
Metaphor is a powerful tool for understanding new concepts. It enables us to structure one concept in terms of another to better understand the world around us (Lakoff and Johnson, 1980). By conceptualizing the deepening relationship and the anticipated changes in her and her fiancé's lives in terms of road work — measurement, paving, and milling — Jbara gets to know her partner and learns to understand the new connection forming between the two of them.
The road photographs reveal the layered structure of a road — surface layers and deeper layers. Two pieces of road represent the wedding rings and the budding relationship between the spouses-to-be. The yellow line on the photographs symbolizes the boundaries and restrictions that exist both on the roads and in the customs of engagement and marriage.
The smell of tar and asphalt is preserved in small jars containing dust from pavement milling works. The jars themselves resemble Bakhoor incense — traditionally used at weddings — or the “scent bombs” used to freshen young couples’ new homes. Each jar is labeled with a printed love poem traditionally heard at weddings and celebrations. To tie the metaphor together, Jbara incorporates the items into a collage with traditional embroidery that depicts Palestinian wedding customs.
Loaa Jbara (b. 2000), Bachelor's degree in the Department of Arts – Hamidrasha, Beit Berl College
הרועה
בלודאן מרעי
בלודאן מרעי נולדה למשפחה דרוזית ברמת הגולן, שהגיעה מסוריה לאחר מלחמת ששת הימים. אביה לא נשלח לבית הספר (ולכן לא למד קרוא וכתוב), אלא נשאר בבית לעזור בכלכלת המשפחה ולטפל בעדר העיזים של משפחתו. כשהיה האב נער בן 14 רעה את העדר יחד עם אחיו הקטן, כשאחת העיזים עלתה על מוקש. בעקבות הפיצוץ סבלו הוא ואחיו מפגיעות פיזיות ונפשיות קשות והיו מאושפזים תקופה ממושכת. מאז ועד היום האב מתמודד עם תסמונת דחק פוסט-טראומטית.
גם מרעי בילדותה גדלה עם עדר העיזים של המשפחה, וגם היא ואחיה טיפלו בעיזים ויצאו איתן למרעה. בתערוכה הנוכחית בוחנת מרעי את ילדותו של אביה כרועה צאן ואת ילדותה שלה כרועה באמצעות חוש הריח.
קיר הגרפיטי "בן אלחימה", העשוי פחם שחור, הוא עבודה משותפת של מרעי ואביה, שנוצרה בזכות הקשר היוצר והמרפא ביניהם. אלחימה היה המקום הקבוע שבו נהג אביה של מרעי לרעות את הצאן. כשני רועים השותפים לקשר בין-דורי, האב והבת משחזרים יחד בעיניים עצומות את החוויות הכואבות של האב מהטראומה שהמקום מעורר בו. דרך זיכרון של ריחות ושיבושם הם חורטים מילים כמו ריח של כאב, ריח של דם, ריח של אבק.
את שחרור הכאב והטראומה מבטאת מרעי בשתי עבודות וידאו-ארט: האחת, "הפסקת אש" – ובה היא מתארת את תהליך העיבוד של עור העז, הדורשת פעולת חזרה של גירוד ושפשוף להסרת השאריות והריח המאפיין את העור; השנייה, "בלי תפילה" – ובה מרעי מכבסת את בגדי העבודה של האב בחלב עיזים. החלב הוא לבן וטהור, אך אינו מנקה את הבגדים. ריחו החריף והחייתי מנוגד לריחות הרעננים והנקיים המאפיינים כביסה. מרעי מבקשת למחוק את הטראומה ולהסירה בתהליך הכביסה.
בסדרת דיוקנאות של עדר עיזים (פחם, עיפרון ועט שחור), נראות העיזים חדורות מבט, ניבטות מהזיכרון, מהמקום שבו גודלו (הַמִּשְׁתֶּה), וכך, בעדות שקטה, הן מנכיחות את פרשיית חייו של האב וחושפות בפנינו את השבר, הכאב והריפוי.
בלודאן מרעי (נ.1999), תואר ראשון בחוג לאמנות, מכללת אורנים.
راعي الماعز
بلدان مرعي
وُلدت بلودان مرعي لعائلة درزية في هضبة الجولان التي قدمت من سوريا بعد حرب الأيام الستة. والدها لم يلتحق بالمدرسة ولم يتعلم القراءة والكتابة، وكان يساعد في إعالة العائلة والرعاية بالماعز.في سن الرابعة عشرة كان يرعى القطيع مع شقيقه الصغير، عندما انفجر لغم أرضي بالماعز. في أعقاب الانفجار أصيب هو وشقيقه بأضرار جسدية ونفسية قاسية واضطرا إلى العلاج بالمستشفى لفترة طويلة. منذ تلك اللحظة وحتى اليوم وهو يعاني من متلازمة الإجهاد بعد الصدمة.
كذلك بلودان مرعي نشأت مع قطيع ماعز العائلة، وكانت هي وشقيقاتها يرعيان ويهتمان بالماعز. تحكي قصة مرعي في معرضها، طفولة والدها حين كان يرعى الماعز وكذلك طفولتها هي مع الماعز، بواسطة الحس والرائحة.
جدار الغرافيت "ابن الحِمى"، المصنوع من الفحم الأسود، هو عمل مشترك لمرعي ووالدها، والذي تشكل بفضل العلاقة الخلاقة والشافية بينهما. الحمى هو المكان الدائم الذي اعتاد والد مرعي رعي أغنامه فيه. بينما راعيان اثنان شريكان في علاقة بين الأجيال، والأب وابنته يستعيدان معًا بعيون مغمضة التجارب المؤلمة للأب والصدمة التي يثيرها فيه ذلك المكان. عن طريق ذاكرة الرائحة والتشويش ينقشان بالكلمات مثل رائحة الألم، رائحة الدم، رائحة الغبار.
تعبر مرعي عن تحرير الألم والصدمة في عملي فيديو آرت: الأول "وقف إطلاق النار" – حيث تصف عملية معالجة جلد الماعز، التي تتطلب تكرار عملية القشط والفرك من أجل إزالة البقايا والرائحة القوية والمزعجة للجلد ؛ الثاني، "بدون صلاة" – حيث تقوم مرعي بغسل ملابس عمل والدها بحليب الماعز. الحليب الأبيض وطاهر، لكن لا ينظف الملابس. رائحته القوية والحيوانية تناقض الرائحة المنعشة والنظيفة التي تميز الغسيل. تسعى مرعي إلى محو الصدمة وإزالتها من خلال عملية الغسيل.
في سلسلة بورتريهات قطيع الماعز (فحم، قلم رصاص وقلم أسود)، تبدو الماعز ثاقبة النظر، تنبت من الذاكرة، من المكان الذي ترعرعت فيه (الوليمة)، وهكذا، عبر شهادة بسيطة، تستحضر قصة حياة الأب وتكشف لنا الانكسار، الألم والشفاء.
بلودان مرعي، (ولدت سنة 1999)، لقب أول بالفنون كلية اورانيم
The Goatherd
Bludan Merai
Bludan Merai was born into a Druze family in the Golan Heights. Originally from Syria, her family found itself in Israel after the Six-Day War. Her father never went to school (and so remained illiterate), instead staying home to help with the family's livelihood and take care of their goat herd. When he was 14, he was herding the goats with his younger brother when one of the goats stepped on a landmine. He and his brother were severely injured in the explosion and hospitalized for a long time. The psychological trauma was no less severe. The artist’s father lives with PTSD to this day.
Like her father, Merai also grew up with the family's goat herd, tending to the goats and taking them out to graze alongside her brother. In her current exhibition, Merai engages with her and her father's goat-herding childhoods through the olfactory sense.
The black charcoal graffiti wall “Son of Al-Khaimah" is a collaboration between Merai and her father — a product of their healing, creative bond. Al-Khaimah was the place where her father took the goats to graze. As two goatherds who share an inter-generational connection, father and daughter stand side by side, eyes closed, reliving the father’s traumatic, painful memory of the place. By remembering and distorting smells, they etch words: the smell of pain, the smell of blood, the smell of dust.
Merai shows this process of letting go of pain and trauma in two video artworks: “Cease Fire," in which she describes goatskin tanning, a process in which the skins are scraped and scrubbed over and over to remove leftover meat and fat and get rid of their characteristic odor; and "Without Prayer," in which Merai washes her father's work clothes in goat's milk. The milk is white and pure, but it does not clean the clothes. Their sharp animal smell contrasts with the fresh and clean scent of laundry. Merai seeks to erase the trauma by washing it away.
In a series of goat herd portraits (charcoal, pencil, and black pen), the goats appear pierced by our gaze. They are seen from memory, from the place where they were raised. They bear silent witness to the story of the artist’s father's life, revealing the trauma, the pain and the healing.
Bludan Merai (b. 1999), Bachelor's degree in the Department of Arts, Oranim College.
טביעת אצבע סאדה
רוזאן בטחיש
סדרת הציורים המופשטים של רוזאן בטחיש נפרשת לפנינו בשכבות צבעוניות, עשויות משיחות מכחול עדינות ושקופות, בצורות ובקווים אקראיים, המביאים את הצופה לנוע בין הממד הרגשי לשכלי, בין סדר לכאוס, בין רכות לנוקשות.
בטחיש, אם טרייה ואמנית בתחילת דרכה, סיימה את לימודי התואר השני בתרפיה באמנות. לדבריה, הלימודים הקנו לה תובנות חדשות על כוחה של האמנות לגעת בנו, להתערב בחיינו ואף להשפיע לטובה עלינו.
התערוכה הנוכחית מציגה לראשונה סדרת ציורים מופשטים שיצרה בטחיש וכמו חוברו יחדיו כמפת ניווט להתמצאות במרחב החדש של חייה.
בתהליך הציור בטחיש פועלת בלי לתכנן או לחשוב, היא ״שוהה בתוך הציור״. בעזרת פעולת הציור היא מחדדת ומבהירה לעצמה חוויות ותהליכים שעוברים עליה בסביבתה החדשה. השהייה מתחילה בהנחת שכבה ראשונה של "קפה סאדה" על הנייר – קפה מר ונקי, נטול סוכר. טביעות אצבע הסאדה משמשות בסיס לשפה ציורית ניטרלית, ומאפשרות להוסיף עליהן שכבות של צבע באופן אינטואיטיבי וספונטני עד ליצירת תמונה צבעונית ואופטימית, המאפיינת את חייה הנוכחיים בתקופה של התחלות חדשות ומבט אל העתיד .
הריח הוא ממד מרתק שמעשיר את החוויה החושית. ריח הקפה דומיננטי מאוד בציוריה, המציגים מוטיבים מעולמות הצומח. סבה של האמנית היה אחראי לטקס הכנת קפה סאדה – טקס מסורתי שנמשך כמה שעות באירועים מיוחדים או באירועי אֵבֶל בחברה הערבית.
את הזיכרון של סבא וההתמודדות עם לכתו ציינה בטחיש בציור "החלון של סבא״, המשקף את הנוף הפסטורלי שנצפה מבעד לחלון החדר שבו שכב סבה החולה חמש שנים עד יום מותו. הציור נעשה בהשפעת טביעות האצבע של הקפה, המעורבות בזיכרונות, ריחות, טעמים ורגשות שהציתו את החושים של בטחיש ועזרו לה לצלול עמוק לתוך הציור.
רוזאן בטחיש (נ.1995), תואר שני בתרפיה באמנויות, מכללת תל חי ותואר ראשון אמנות והוראה, מכללת אורנים
بصمة سادة
روزان بطحيش
تمتد سلسلة لوحات روزان بطحيش التجريدية أمامنا بطبقات ملونة، مصنوعة من ضربات الفرشاة الناعمة والشفافة، بأشكال وخطوط عشوائية، التي تجعل المشاهد يتحرك بين البعد العاطفي والعقلاني، بين النظام والفوضى، بين الليونة والخشونة.
بطحيش، أم جديدة وفنّانة في بداية مشوارها، انهت دراستها لدرجة الماجستير في موضوع العلاج بالفنون، واكتسبت من دراستها تبصرات جديدة حول قوة الفن بملامستنا، التدخل في حياتنا، بل والتأثير ايجابيًا علينا.
يقدم المعرض الحالي لأول مرة سلسلة لوحات تجريدية لبطحيش وكأنها ألصقت معًا كخريطة ملاحة للتواجد في فضاء حياتها الجديد.
تعمل بطحيش خلال عملية الرسم دون تخطيط مسبق أو تفكير، فهي "تمكث داخل اللوحة". بمساعدة عملية الرسم تشحذ وتوضح لنفسها تجارب وعمليات مرت بها في بيئتها الجديدة. يبدأ المكوث بوضع طبقة أولى من "القهوة السادة" على الورق – قهوة مرة نظيفة، خالية من السكر. بصمة إصبع السادة تستخدم كقاعدة للغة تصويرية محايدة، التي تتيح إضافة طبقات من اللون على شكل حدسي وعفوي حتى تشكيل صورة ملونة ومتفائلة، التي تميز الحياة الحالية في مرحلة من البدايات الجديدة ونظرة تصبو إلى المستقبل.
الرائحة هي بعد مثير يثري التجربة الحسية. رائحة القهوة تهيمن على اللوحات، التي تعرض موتيڨات من عوالم النبات. جد الفنّانة كان مسؤولًا عن طقوس اعداد القهوة السادة – الطقس التقليدي الذي يستمر عدة ساعات في المناسبات الخاصة أو في بيوت العزاء في المجتمع العربي.
تشير بطحيش إلى ذاكرة الجد والتعامل مع رحيله في لوحة "نافذة جدي"، التي تعكس المنظر الريفي خلف نافذة الغرفة التي كان يرقد فيها الجد المريض لمدة خمس سنوات حتى يوم وفاته. هذه اللوحة هي بتأثير بصمات اصبع القهوة، المتداخلة في الذكريات، الروائح، الأطعمة والعواطف التي توقظها حواس بطحيش وتساعدها على الغوص عميقًا داخل اللوحة.
روزان بطحيش، (ولدت سنة 1995)، لقب ثاني في العلاج بالفنون كلية تل حي ولقب أول بالفنون وشهادة تدريس كلية اورانيم.
Sada Fingerprint
Rozan Bathish
Rozan Bathish's series of abstract paintings unfolds before us in colorful layers of delicate and translucent brush strokes, with random shapes and lines that lead the viewer to oscillate between the emotional and the intellectual, between order and chaos, between softness and rigidity.
Bathish, an early-career artist who has recently become a mother, completed her graduate studies in art therapy. She says that her studies have given her new insight into the power of art to touch us, intervene in our lives, and even change us for the better.
In this exhibition, Bathish presents, for the first time, a series of abstract paintings which, when taken together, serve as a map for navigating the new space of the artist’s life.
Bathish paints without planning or thinking; she “spends time within the painting." The act of painting facilitates the artist’s understanding of her own experience as she transitions into a new environment. Her time within the paintings begins with applying the first layer of sada coffee, bitter and unsweetened. The sada fingerprints serve as the foundation for a neutral visual language, allowing her to add layers of color intuitively and spontaneously. The result is a colorful and optimistic image — much like her life at this time of new beginnings.
Smell is a fascinating dimension that enriches the sensory experience. The smell of coffee dominates her paintings, which depict floral motifs. The artist's grandfather was in charge of making sada coffee, a traditional ritual that takes several hours. In Arab society, sada coffee is served on special occasions and in times of mourning.
Bathish commemorates her grandfather and explores her grief after losing him in her painting “Grandpa's Window," which reflects the idyllic view from her grandfather's sickbed window, where he spent the final five years of his life. The painting was inspired by the coffee fingerprints. The scents, tastes, and emotions brought back memories that lit up her senses and helped her dive deeper into the painting.
Rozan Bathish (b. 1995), A master's degree in art therapy, Tel Hai College and a bachelor's degree in art and teaching, Oranim College
פקעת הריח
אירם אגבאריה
תערוכת היחיד של אירם אגבאריה עוסקת במערכת יחסים דינמית בין זיכרונות ילדותה, המסומנים בחוויה חוזרת של אלימות בדרכה הביתה מבית הספר, לבין הניחוח המוכר של סבון כלים נוזלי, המשמש להיגיינת הבית. תערוכה זו חוקרת את משחק הגומלין המרתק בין הזיכרונות האלה לבין האובייקט השימושי – סבון. הסבון הנוזלי מנקה כל דבר, כמו קסם, אך משתבש בפעולת הנשיפה בו על ידי אגבאריה. בתהליך אמנותי ייחודי הכרוך בהפרחת בועות סבון דרך קשית אגבאריה נושפת בועות סבון הנשפכות ומתמזגות במשטח הצבע השחור שעל גבי הקנבס. לאחר שהבועות מתייבשות נספג גם הצבע השחור ומתקבלת צורה מופשטת, והבועות הופכות לציור.
בכוחה של האמנות לעורר רגשות וזיכרונות, בדומה לפקעת הריח במוח שלנו, היא האזור במוח שבו נעשה העיבוד הראשוני שמאפשר לנו להבחין במגוון עצום של ריחות. המפגש עם בועות הסבון הוא למעשה המפגש הראשון עם הריח, שבו מעבדת האמנית את הריח כחומר גלם לציור, ובעזרתו היא מנווטת בציור את חוויותיה בחיפוש אחר תחושת ביטחון.
כפי שאמנים משתמשים בצבעים, בצורות ובמרקמים כדי להעביר משמעות, פקעת הריח של אגבאריה מעבירה אותה לזמנים ולמקומות שבהם חוותה טראומה בילדותה, וזאת באמצעות אסוציאציות של ריח סבון הכלים. זו חוויה רב-חושית המשלבת הן את חוש הראייה והן את חוש הריח. המשטח כמרחב מאפשר התרחשות בעלת חוקים משלה, המכתיבה את צורתו. תהליך יצירה זה מעורר שאלות של אי-ודאות ושליטה, ומטפח תחושת ציפייה וסקרנות.
עבודתה של אגבאריה מתחילה בנקודת התחלה ברורה אך נותרת פתוחה בסיומה. העמימות הזאת מעוררת תגובה רגשית ועוצמתית מהצופים, שמניעה אותם להתחבר לעומקן של העבודות ומערבת לא רק את חוש הראייה, אלא גם את הרגשות והזיכרונות שלהם.
אירם אגבאריה (נ.2000), תואר ראשון באמנות, המדרשה לאמנות, המכללה האקדמית בית ברל
عصب شمي
إرم اغبارية
معرض إرم إغبارية الفردي يتناول منظومة علاقات دينامية بين ذكريات طفولتها، المشار إليها في تجربة متكررة من العنف في طريقها إلى البيت من المدرسة، وبين الرائحة المألوفة لصابون الأواني السائل، الذي يستخدم لنظافة المنزل. يتقصى هذا المعرض اللعبة التبادلية المثيرة بين هذه الذكريات وبين الغرض الاستعمالي – الصابون. الصابون السائل ينظف كل شيء، مثل السحر، لكن يتم تشويشه عبر عملية النفخ التي تقوم بها اغبارية. بواسطة عملية فنّيّة فريدة تتعلق بتطيير فقاعات الصابون بواسطة قشة، تقوم اغبارية بنفخ فقاعات الصابون التي تنسكب وتتمازج على مسطح اللون الأسود فوق القماش. بعد جفاف الفقاعات يتم أيضًا امتصاص اللون الأسود ليظهر شكل تجريدي، وتتحول الفقاعات إلى لوحة.
الفنّانة قادرة على اثارة العواطف والذكريات، مثل العصب الشمي في دماغنا، المنطقة في الدماغ حيث تتم المعالجة الأولية التي تتيح لنا التمييز بين تشكيلة هائلة من الروائح. اللقاء مع فقاعات الصابون هو عمليا لقاء أولى مع الرائحة، حيث تقوم الفنّانة بمعالجة الرائحة كمادة خام للرسم، وبمساعدتها تعمل على توجيه تجاربها داخل اللوحة بحثًا عن الشعور بالأمن.
كما يستخدم الفنّانون اللون، الأشكال والنسيج من أجل نقل المعنى، فإن عصب شمي اغبارية ينقل المعنى إلى أزمنة وأمكنة اختبرت فيها الصدمة في طفولتها، وذلك بواسطة ايحاءات رائحة الصابون والأواني. انها تجربة متعددة الحواس التي تدمج حاسة النظر وحاسة الرائحة. المسطح كحيّز يتيح حدوث وقائع ذات قوانين خاصة بها، والتي تملي الشكل. سيرورة العمل الفنّيّ هذه تثير أسئلة حول عدم اليقين والسيطرة، وتعزز شعور التوقع والفضول.
تبدأ أعمال اغبارية من نقطة بداية واضحة لكنها تبقى مفتوحة في نهايتها. الضبابية هذه تثير رد فعل عاطفي وقوي لدى المشاهدين، وتدفعهم للتواصل مع عمق الأعمال وتنشّط ليس فقط حاسة النظر، بل أيضًا عواطفهم وذكرياتهم.
إرم إغبارية، (ولدت سنة 2000)، لقب اول بالفنون الكلية الاكاديمية بيت بيرل
Olfactory Bulb
Eram Aghbarih
Eram Aghbarih's solo exhibition focuses on the dynamic relationship between her childhood memories — stained by recurring experiences of violence on her way home from school — to the familiar scent of liquid dish soap used for domestic hygiene. This exhibition examines the fascinating rematch between these memories and the functional object — soap. The liquid soap cleans everything, like magic, but is subverted by the act of exhalation by Aghbarih. In a unique artistic process that involves blowing soap bubbles through a straw, Aghbarih blows soap bubbles that spill and blend into the black surface of the canvas. As the bubbles dry, the black color also soaks in and creates a simplified form, and the bubbles themselves paint a picture.
Art has the power to evoke memories and emotions, much like the olfactory bulb, the part of the brain that is responsible for initial processing, that allows us to identify a vast range of smells. The interaction with the soap bubbles is essentially that first interaction with the scent, which the artist processes as a raw material for painting, using it to navigate her experiences through her art in search of a feeling of security.
In the same way as artists use colors, forms and textures to infuse meaning, so Aghbarih's olfactory bulb takes her back to places and times in which she experienced childhood trauma, through the associations with the smell of dish soap. This is a multi-sensory experience that combines the visual and olfactory senses. The surface as a space allows for moments with rules of their own — rules that determine its form. This process of creation raises questions of uncertainty and control and cultivates a sense of expectation and inquisitiveness.
Aghbarih's work begins with a clear starting point yet is left open-ended. This ambiguity provokes a powerful emotional response from viewers of the art, that prevents them from connecting with the depth of the pieces and engages not only the sense of sight, but also their own individual emotions and memories.
Eram Aghbarih (b. 2000), Bachelor' degree in the Department of Arts – Hamidrasha, Beit Berl College