רות שלוס: על כל פנים
בהיותן עדות למסע חומל זועקות עבודותיה של רות שלוס את "אי-האדישות" של האני כלפי הזולת, כלפי האנושי. האמנית שהנציחה את רשמי עדותה הבלתי מתפשרת, אמרה על מעשה אמנותה ועל האמנות בכלל, שהם תגובה אישית, מודעת או לא מודעת, למגעו של האמן עם הזמן, עם הסביבה ועם החברה שבה הוא חי ועובד. התערוכה על כל פנים מנכיחה שלושה פרקים בעבודתה.
נביהָה, שפה משותפת
בהתייחסות אינדיווידואלית המחישה שלוס בעבודותיה את סיפור חייה של נביהָה, אישה ערביה-נוצרית קשת יום, שנותרה לבדה לאחר שבני משפחתה עזבו את הארץ אל מדינות ערב השכנות בעקבות מלחמת 1948. התיעוד החזותי-אישי של נביהָה לא ניתק מהתייחסותה של שלוס אל הנרטיב הקולקטיבי. מבטה הנוקב והישיר הופנה תדיר אל המעידות הכעורות במציאות היום-יומית ובקיום האנושי.
פנים אל פנים
ברבים מציוריה שימרה שלוס את התלמים בפניהן של הדמויות. במבטן המישיר או המוסט הן נראות מכונסות בעצמן או מתכנסות אל מה שניבט מולן. עקבות הפנים בציורי הדיוקנאות המוצגים בתערוכה מפרות את שלוות המבט, תובעות ממנו מודעות, אחריות או אי-אדישות.
נקודות תצפית שקופות
ציורי מלחמות ישראל שיצרה שלוס משנת 1949 ואילך התבססו על צילום תיעודי של רעשי מלחמה שהותירו אדמות מופקעות, מבנים הרוסים, פצועים, אימת מבט של נשים וילדים. כל אלו הונצחו בעבודותיה כשאריות של הכיליון שפשה הן בקרב המנצחים והן בקרב המנוצחים.
בהשפעת התבוננותה בתצלומים ציירה שלוס את השקפתה על המלחמה מבעד לחלונות הקרב; כך קירבה את מבטו של המתבונן אל שרידי החורבן ואל קורבנות מרוחקים.
שלוס קיבלה אחריות בנאמנות וללא סייג, במראן הצורב של עבודותיה, הנושאות את מבטו של הצופה אל עבר האחר הנוכח כל כך – הזר לו לחלוטין – בשעותיו הקודרות ביותר.
עבודותיה משרטטות את הזיקה אל זעקתו של הפרט ומותירות סימנים יוקדים ביחס הבין-סובייקטיבי שבין הזולת לבין האחר, המפורדים לכאורה, אך תלויים זה בזה.
אוצרת: נאוה ט' ברזני.
روت شلوس: على كل حال
كشاهدة على رحلة الرحمة تصرخ أعمال روت شلوس بـ"عدم لامبالة" الأنا تجاه الآخر، تجاه الإنساني. الفنّانة التي خلّدت في رسوماتها وتخطيطاتها انطباعات شهادتها والتي لا تقبل المساواة، قالت عن العمل الفنّيّ وعن الفن عامة، أنهما رد فعل شخصي، واعٍ أو غير واعٍ، لتواصل الفنّان مع الزمن، ومع البيئة ومع المجتمع الذي يعيش ويعمل فيه معرض على كل حال يستحضر ثلاثة فصول من أعمال شلوس.
نبيهة، لغة مشتركة
بنظرة فردانية على مستوى نظر العين روت شلوس وجسدت عبر رسوماتها قصة حياة نبيهة، امرأة عربية مسيحية، حياتها شاقة، بقيت وحدها بعد أن ترك أفراد عائلتها البلاد إلى الدول العربية المجاورة في أعقاب حرب 1948. التوثيق البصري الشخصي لنبيهة لم يعزل شلوس عن علاقتها مع السرد الجمعي. فنظرتها الثاقبة المباشرة كانت موجهة عادة إلى الغبن البشع في واقع الحياة اليومية وإلى الوجود البشري.
وجهًا لوجه
في العديد من لوحاتها حافظت شلوس على تشققات على وجوه الشخصيات. بنظرة مباشرة أو جانبية تبدو الشخصيات منكمشة على ذاتها أو متداخلة بما ينبت أمامها. آثار الوجوه في لوحات البورتريهات المشاركة في المعرض تخدش هدوء النظرة وتطالبها بالوعي والمسؤولية أو عدم اللامبالاة.
نقاط مراقبة شفافة
تستند لوحات حروب إسرائيل التي أنتجتها شلوس منذ العام 1949 وصاعدًا على صور وثائقية لضجيج الحرب الذي خلّف أراضٍ مصادرة، مباني مهدومة، جرحى، نظرات الرعب لدى نساء وأطفال. جميعها جرى تخليدها في أعمالها كبقايا الدمار والخراب الذي شاع في أوساط المنتصرين والمهزومين. بتأثير التمعن في الصور رسمت شلوس وجهة نظرها عن الحرب من وراء شبابيك المعركة؛ هكذا تقرّب نظرات المشاهد على مخلفات الدمار وعلى الضحايا البعيدة.
لقد أخذت شلوس المسؤولية على عاتقها بإخلاص تام ودون تحفظات، في المشهد العميق والحارق لأعمالها، التي تحمل نظرة المشاهدة نحو الآخر الحاضر بشدة – الغريب عنه كليًا – وفي أتعس لحظاته. ترسم أعمالها العلاقة وصرخة الفرد، وتكرس بعناية بقايا الشهادة. وهي تترك علامات ساطعة في العلاقة بين الذاتي والغير والآخر، المنفصلون شكليًا، لكنهم يتعلقون الواحد بالآخر.
القيّمة: ناڤا ط. برزاني.
Ruth Schloss: Anyway
As witnesses to a mission of mercy, Ruth Schloss’ works cry out against the “anti-indifference” of the ego toward the other, toward the human. The artist who, in her paintings and drawings, commemorated the impressions of her uncompromising testimony, characterized her art—and art generally—as a personal response, conscious or unconscious, to the artist’s contact with the time, the environment, and the society in which she lives and works. The Anyway exhibition presents, and gives presence to, three segments of Schloss’ work:
Nabiha: a shared language
Turning her attention to the individual in her works, Schloss substantiated the life-story of Nabiha, a hardscrabble Christian Arab woman who remained alone after her family migrated to neighboring Arab countries in the aftermath of the 1948 war. Although Schloss’ visual documentation of Nabiha is personal, it is not dissociated from her way of viewing the collective narrative. Her piercing, level gaze always turns toward the pitfalls of daily life and human existence.
Face to face
In many of her paintings, Schloss preserved the creases and traces of her characters’ faces.
Gazing straight ahead or with eyes diverted, they appear sunken into themselves or converging with their foreground. The facial traces in the portraits on display at the exhibition upset the serenity of those who observe them, demanding their awareness, responsibility, or non-indifference.
Transparent observation points
Schloss’ Israel war paintings from 1949 onward are based on documentary photography of the calamities of war that resolved into seized lands, demolished structures, people living in destroyed houses, terror in women’s and children’s eyes, refugee convoys, an abandoned battlefield, and remnants of corpses. In her works, Schloss commemorated all of these as remnants of the destruction and devastation that spread among both the victors and the vanquished. Influenced by her contemplation of the photographs, Schloss painted her view of war through the windows of the battle, thus drawing the observer’s gaze to the remnants of the destruction and faraway victims.
Schloss took responsibility, trustfully and unreservedly, for the deep and stinging appearance of her works, which turn the viewer’s gaze toward the so-present other—who is totally foreign to the viewer—in their bleakest hours. Her works explicate the connection to the individual’s outcry and leave searing signs of the intersubjective relationship between the non-other and the other, seemingly separate but interdependent.
Curator: Nava T. Barazani