ספר זיכרונות לא-מילולי
בתערוכה המוצגת כאן, בגלריה באום אל פחם, מוצגת קבוצת עבודות המאפיינות את עבודתו של סאלח אל קרא במשך שנים. האובייקטים המצויירים אינם קיימים במציאות, הם קיימים במאגר הזיכרון הפרטי שלו. זיכרונות ילדות וזיכרונות מסיכום חיים בהר הכרמל. זו הסיבה בה בחרתי לקרוא תערוכה "ספר זיכרונות לא-מילולי"
בזמן הכנת התערוכה ניסיתי למצוא את המאפיינים המיוחדים בעבודתו של אל קרא. ניסיתי לבדוק, האם יש אורנמנטיקה מזרחית – ערבית בציורים, האם יש סקלת צבעים אופיינית. לא הצלחתי לאפיין את הציורים של סאלח אל קרא במשהו שלא היה מאפיין כל צייר אחר. אבל כאמור המייחד הוא מאגר האובייקטים.
זיכרון הוא דבר מתעתע, הוא נבנה לאט, במשך שנים ועם הזמן הופך להיות משהו שלא בהכרח מחוייב למציאות אותה חווה הזוכר. לפעמים הזמן מיפה את הזיכרון ולפעמים הוא הופך אותו לסיוט שלא מובן אפילו לזוכר עצמו. לעיתים אפילו הזיכרון נמחק ללא זכר. במקרה של סאלח אל קרא הוא משמר את זיכרונותיו באמצעות הציור.
כאשר הציור מציג לפנינו נוף, הנוף לא קיים ולעולם לא יוכל האמן להפנות אותנו אל מקומו המדוייק. הנוף הנזכר הוא חלק ממערך חיים שלם שקשור לזמן, לחוייה, למזג אויר ולנכונותו של האמן לפתוח את סגור זיכרונותיו לפנינו הצופים.
סאלח אל קרא מנתק את הקשר בין מראה העיניים לבין הדיבור עליו. כשהוא מצייר את הנוף מהר הכרמל או מראה קיר עם עציץ הוא מערער אמיתות מוחלטות ומציג את הקונספט של הנוף והעציץ.
וכך, לנו הצופים לא נותר אלא להתחבר אל חלומותיו של האמן, לקרוא את בד הציור כסיפור ולא כתמונה. ולתת לדמיון הפרטי שלנו להתחבר עם הדמיון והזיכרון של האמן.
אוצר: מאיר אהרונסון
ذكريات غير مدوّنة
في العرض الذي أمامكم، الذي يُعرَض في صالة العرض في أم الفحم، مجموعة أعمال فنيّة تميّز المسيرة الفنية لصالح القرا، الممتدة على سنوات طويلة. ليست الأشياء المرسومة موجودةً على أرض الواقع، بل في ذاكرة الفنّان فقط. إنها ذكريات الطفولة والحياة على جبل الكرمل. لذلك اخترتُ الاسم "ذكريات غير مدوّنة" لهذا العرض.
أطلتُ التفكير أثناء الإعداد للعرض سعيًا إلى العثور على المميّزات الخاصة لأعمال القرا. أتراه يتميّز بالزخارف الشرقية – العربية في رسمه، أم إنّ هناك طيفًا معيّنًا من الألوان يميّزه؟ لم أعثر على أمر يميّز رسوم صالح القرا عن رسوم أيّ رسام آخر. لكنّ المميّز، كما أسلفتُ الذّكر، هو مجمل الأغراض التي تحتويها رسومه.
الذاكرة مُراوِغة، فهي تتشكّل لبنة لبنة، على مرّ سنوات طويلة. ومع الوقت لا تعود ملتزمة بالضرورة بالواقع الذي يعيشه صاحبها. فالزمن يجمّل الذكريات أحيانًا، منقّيًا إيّاها من الشوائب، فيما يحوّلها في أحيانٍ أخرى إلى عذابٍ لا يفهمه حتى صاحب الذكريات. وفي أحيانٍ أخرى تمّحي الذكريات دون أن تترك أيّ أثر. أمّا صالح القرّا فيبقي ذكرياته حيّة حين يصوغها رسمًا.
حين يصوّر لنا منظرًا طبيعيّا، لا يكون هذا المنظر موجودًا في الحقيقة، ولا يمكن الإشارة إلى مكانه الدقيق. لكنّ هذا المشهد المُتذكَّر هو جزء من حياة بأكملها مرتبطة بوقت، تجربة حياتية، طقس، واستعدادٍ لدى الفنّان لكشف النقاب عن ذكرياته الدفينة أمام المُشاهدين.
يقطع صالح القرا العلاقة بين ما تراه العين وبين ما يُقال عمّا يُرى. فحين يرسم المنظر من جبل الكرمل أو مشهدًا لجدار مع أصص زهور، يشكّك في حقائق مُطلَقة ويعرض مفهوم المشهد والأصيص.
إذًا، ما علينا كمتفرّجين سوى التفاعل مع أحلام الفنّان، ناظرين إلى الرسمة القماشية كقصة لا كصورة. فلنتِح لمخيّلتنا أن تشطح لتتلاقح مع مخيّلة الفنّان وذاكرته.
القيّم على العرض: مئير اهرونسون
A Nonverbal Memorial Book
In the exhibition displayed here, at the Umm el-Fahem Art Gallery, you will see a collection that defines the works of Salah Alkara over the years. The objects depicted do not exist in real life, they exist only in the private spaces of his memory. Childhood memories and memories of a lifetime on Mount Carmel. This is why I chose to call the exhibition “A Nonverbal Memorial Book”.
While preparing the exhibition, I sought to identify the elements that make Alkara’s work unique. I explored whether the paintings demonstrated an Eastern-Arabic ornamental quality, whether they contained a distinctive colour scale. I was unsuccessful in identifying a defining feature of Salah Alkara’s paintings that would not define any other artist. What makes them special is the collection of objects, as noted above.
Memory can be misleading. It builds up slowly over the years into something that no longer owes any meaningful debt to the original reality experienced by its holder. Time can embellish and glamorise the memory, or turn it into a nightmare that even its holder can no longer make sense of. It can even be erased entirely, as if it never existed. Salah Alkara preserves his memories through his paintings.
When the painting presents us with a landscape, that landscape does not exist and the artist will never be able to point us to its exact location. The recalled location is one link in a lifelong chain of time, experiences, climate and the willingness of the artist to open the locked treasure chest of his memories before us, the viewers.
Salah Alkara distinguishes between what our eyes see and how we speak about it. When he draws the landscape from Mount Carmel, or shows us a wall with a plant pot, he upends absolute truths and exhibits the concept of the landscape and the plant pot, leaving the viewer no alternative but to enter the artist’s dreams and to read the canvas of his painting as a story and not as an image. Aligning our individual imagination with the imagination and memories of the artist.
Curator: Meir Ahronson
